Istotna zmiana warunków

Dziś będzie dużo tekstu i sporo wykresów, przejdźmy więc do meritum po króciutkim wstępie.

Muszę się do czegoś przyznać. W ciągu ostatnich kilku miesięcy przegapiłem pewną bardzo istotną sprawę, co właśnie dziś chcę nadrobić.

Czasami tak jest, że człowiek patrzy na wykres, ba, sprawdza jego wygląd niemal codziennie i nie dostrzega tego, co naprawdę ważne.

Dzieje się tak głównie dlatego, że patrzy się tak naprawdę bardzo pobieżnie, a w głowie ma się gotowy, wdrukowany schemat; np. taki: „na tym wykresie jak zwykle trend boczny, jak od wielu już tygodni, nic ciekawego”, albo „tu dalej są spadki, nie ma nad czym się zastanawiać”.

Aż zobaczy się coś, co w końcu każe siąść i poświęcić tych parę godzin na pogłębioną analizę traktowanego dotąd pobieżnie instrumentu. I wtedy właśnie odkrywa się takie „istotne sprawy”.

A gdy już zauważy się to coś na jednym wykresie, szuka się tego na innych, pokrewnych instrumentach, by w końcu zrozumieć, że na rynkach stało się coś ważnego.

O takiej ważnej z punktu widzenia przeciętnego inwestora sprawie będzie dzisiejszy wpis.

Zacznę od stosunkowo najmniej istotnego wykresu, by stopniowo przechodzić ku rzeczom ważniejszym.

Na początek, jako wprowadzenie do tematu, kilka wykresów różnych ETF-ów, mniej lub bardziej ze sobą powiązanych, notowanych na dawnym Amex’ie, obecnie NYSEMarket

Pierwszy to wykres JJN.US – ETF odwzorowujący notowania niklu (kontraktów futures na metal):

Ewidentne wyłamanie przez linię bessy (czerwoną), rozpoczęte w 146 tygodniu od średnioterminowego szczytu (146 – pochodna od czwartej potęgi 0.618 czyli 0.1459…)

Kolejny to LIT.US – ETF, grupujący światowych producentów i głównych przemysłowych użytkowników Litu:

Podwójne dno latem 2013, z drugim dnem utworzonym 138 tygodni (pochodna od 1.382) od średnioterminowego szczytu z 2011 roku. Przełamanie czerwonej linii bessy i powolne, niezbyt intensywne wzrosty z krótkoterminowymi, dość głębokimi korektami, wyznaczające zieloną linię trendu.

Nastepny ETF – NLR.US. Ten ETF jest funduszem, odwzorowującym koszyk ważnych producentów uranu i wiodących użytkowników elektrowni jądrowych:

I znowu podobna sytuacja. Słaby, ale uporczywy trend wzrostowy po dołku, powstałym 263 tygodnie od szczytu z 2007 r.

I następny ETF. Tym razem to KOL.US, ETF mający w składzie amerykańskich producentów węgla energetycznego i koksowego, a także kilka wiodących firm energetycznych w rodzaju Peabody, bazujących w dużym stopniu na elektrowniach węglowych:

Ten wykres nie jest już tak optymistyczny w swej wymowie, jak prezentowane wcześniej, ale także i tu nie ma spadków, jest przełamanie linii bessy i konsolidacja.

Oczywiście są i maruderzy, w rodzaju TIN.US – ETFa, odwzorwującego notowania cyny (kontraktów futures na ten metal):

gdzie mamy zawężającą się, trójkątopodobną strefę długotrwałej konsolidacji. Ale nawet tu nie ma spadków!

Przejdźmy teraz od ETF do CRB Continuous Commodity Index, nieważonego indeksu surowcowego, w układzie miesięcznym:

Mediana Wideł Andrews’a (Andrews Pitchfork) idealnie wyłapała szczyt z 2011 roku, który powstał na zbiegu tej linii i strefy 61,8% zniesienia spadków z lat 2007 i 2008. Analogicznie dolna linia równoległa wideł bardzo ładnie wyłapała ostatni dołek CRB. Co sugeruje to już całkiem wyraźne odbicie od dolnej linii Wideł?

Przejdźmy stopniowo ku powszechniej używanym instrumentom. Zacznijmy od kontraktów na miedź (High Grade Copper) w układzie miesięcznym:

I znowu Widły Andrewsa w długoterminowym układzie ładnie wyłapują dołek.

Rzućmy okiem na wykres tygodniowy:

Od szczytu do dołka korekty mamy 161 tygodni (pochodna od 1.618), struktura korekty jest typowo trójkowa z trójkątem w środku rozdzielającym dwie fale spadkowe, a sam układ dna wygląda prawie jak świecowa formacja Gwiazdy Porannej. Biorąc pod uwagę, że to wykres tygodniowy, na którym dużo trudniej o prawidłowe formacje, a nie dzienny, byłbym skłonny to pod Gwiazdę Poranną podciągnąć, choć wiem, że to nieco na siłę.

Z ciekawostek technicznych – proszę zwrócić uwagę na ześlizg kursu po górnej linii równoległej Wideł, rozciągniętych na trójkącie i w ostatniej fali spadkowej. Osobiście spodziewałem się spadku cen miedzi do okolic 275 a nawet 250 c/lb, ale Pan Rynek uznał, że będzie inaczej. Pozostaje pogodzić się z jego wyrokiem:-)

Dla tych, którzy nie zasną w spokoju, jeśli nie zobaczą fundamentalnego uzasadnienia tego, co widać na wykresie, też coś mam. Oto wykres stanu zapasów miedzi w magazynach największych światowych giełd. Wykres opracowany został przez Saxobank, a upubliczniony w Bloomberg’u. Ja ściągnąłem go z portalu mining.com:

Czy po obejrzeniu powyższych wykresów kogoś jeszcze dziwi niedawna radykalna poprawa zachowania akcji KGHM, polskiego producenta miedzi, srebra i złota? Do tych dwu ostatnich metali za chwilę wrócimy.

Zdaję sobie sprawę, że po obejrzeniu wykresów powyżej, niektórzy co bardziej gorącogłowi Czytelnicy gotowi są jak najszybciej biec i kupować miedź. Żeby trochę ich ostudzić, pokażę wykres miedzi w układzie dziennym:

Proszę Państwa, powoli! Zdążycie jeszcze spokojnie kupić w dobrym technicznie miejscu! 🙂

Zwłaszcza, że miedź po 11 sesjach wzrostowych, w tym 10 pod rząd białych świecach, dotknęła średniej 200-sesyjnej i doszła górnego ramienia Wstęgi Bollingera. Nim kolejny, tym razem najprawdopodobniej udany atak na średnią 200-sesyjną zostanie przeprowadzony, Byki muszą się chwilowo cofnąć do strefy 308-312 c/lb i przegrupować siły.

Teraz obiecane złoto i srebro. Tak naprawdę od tych dwóch metali cały ten wpis mi się zaczął, a ścislej od tego, co zobaczyłem na srebrze. Dopiero potem zacząłem patrzeć w szerszym kontekście.

Zacznijmy jednak od tygodniowego wykresu złota spot:

Na pierwszy rzut oka nic wielkiego. Ot, jakaś taka konoslidacja. Wielu widzi tu trójkąt, który zaznaczyłem dwoma niebieskimi liniami. Zdecydowanie nie zgadzam się z taką interpretacją sytuacji, o czym trochę później.

Tygodniowy wykres srebra (spot). Tu mamy wybicie poza Widły Andrewsa, z dnem, znajdującym się 162 tygodnie (pochodna od 1.618) od szczytu.

Żeby zrozumieć, że to nie takie sobie małe korekcyjne odbicie, a coś znacznie poważniejszego, musimy spojrzeć na wykres miesięczny złota:

i srebra:

Ale to ciągle jeszcze nie dowód! Zgadzam się – ku niemu właśnie zmierzam. Po drodze jeszcze tylko ten, dość istotny wykres złota.

Ktoś tu w komentarzach pod poprzednimi wpisami z lekka kpiąc pytał „Po co w ogóle używać tego całego Ganna” ? Jeden obraz wart jest tysiąca słów, wypowiedzianych w obronie. Po to :

Ostatnia, silna fala spadkowa na złocie wykonała dokładnie 4 pełne obroty kołem Ganna w ramach spirali w kwadracie Square of Nine czyli 1440 stopni! Kolejny dowód na bardzo silny charakter wsparcia na żółtym metalu w rejonie 1180 USD/oz.

Na powyższym wykresie skorzystałem akurat z narzędzia, oferowanego przez program Gannalyst, ale każdy może sobie we własnym zakresie liczyć kąty obrotu Square of 9, nawet nie dysponując narzędziami w postaci programów. Krótki sposób, do którego wystarczy jedynie kalkulator, opisałem nieco wcześniej tu:

https://naturabramy.wordpress.com/2013/12/03/o-obrotach-bance-i-logarytmach/

I czas na najważniejszy wykres z całej serii przedstawionych w tym wpisie. To znowu wykres złota spot w układzie tygodniowym. W układzie dziennym byłby niezbyt czytelny, choć właściwie w takim powinien być prezentowany.

Oto price – time squaring, który udało mi się znaleźć na złocie:

Troszkę dość prostej matematyki:

• maksimum intraday z dnia 6.09.2011 r. to 1921.07 USD/oz,

• minimum intraday z dnia 31.12.2013 r. to 1182.10 USD/oz,

• różnica wynosi 1921.07 – 1182.10 = 738.97 USD,

• między ww. ekstremami odbyło się 599 sesji

• 738.97 : 599 = 1.234 ~ 1.236 USD tyle średnio spadku ceny przypada na każdą sesję.

To jest klasyczny Price-Time Squaring, odkryty przez Ganna. Gann uczył tego jedynie w wersjach z liczbami całkowitymi; np. słynny squaring 1: 1 (dajmy na to spadek o 272 punkty w czasie 272 sesji lub dni kalendarzowych). Takie squaringi, w oryginalnej wersji Ganna są niezwykle rzadkie.

Jeff Greenblatt pokazał, że o wiele częstsze (choć technicznie nieco słabsze, ale równie wartościowe dla tradera) są squaringi, bazujące np. na różnych zależnościach, związanych z liczbami ze Złotej Spirali i pochodnych od nich, względnie liczbach z ciągu Fibonacci’ego czy Lucas’a.

Tu właśnie mamy squaring bazujący na pochodnej liczby ze Złotej Spirali. Cóż to takiego to 1.236?

Wystarczy przypomnieć, w jaki sposób obliczyć wartość współczynnika Fibonacci’ego. Oto algorytm:

1. Weź pierwiastek kwadratowy z 5

2. Odejmij od niego 1

3. Otrzymany wynik podziel przez 2.

Nasze 1.236 to nic innego jak wynik pierwszych dwóch kroków algorytmu, a więc de facto 2 x 0.618

No dobrze, ale o czym ten cały squaring świadczy i dlaczego to takie ważne?

Pojawiający się squaring, którego poziom obroniony został czasie testu technicznego (co na złocie ma miejsce – w 2014 r. nie doszło do przełamania poziomu 1180USD/oz!), sygnalizuje, że pomiędzy ekstremami, wyznaczającymi squaring mamy zakończoną, zamkniętą strukturę. Tylko tyle i nic więcej. Aż tyle!

Mówiąc prościej i nawiązując do naszego konkretnego przypadku: squaring na złocie oznacza, że pomiędzy szczytem z 2011 a dnem z końca 2013 mamy kompletny, zakończony ruch spadkowy, a to, co nastąpiło już w 2014 jest co najmniej poważną korektą tych zakończonych spadków.

To dlatego bardzo mocno nie zgadzam się z koncepcją trójkąta.

A co dalej ze złotem? Na tę chwilę za najbardziej prawdopodobny wariant uważam, że złoto w ramch czegoś w rodzaju fali B, jak mawiają Elliott’owcy, sięgnie w okolice ekstremum z września 2011. Ale wcale mnie nie zdziwi, jeśli to ekstremum zostanie przełamane i złoto zrobi nowy szczyt.

WNIOSKI + ISTOTNE UWAGI:

1. Cały powyższy wywód i wszystkie wykresy wskazują, że globalne fundusze i w ogóle szerzej – rynki, gdzieś na przełomie 2013 i 2014 r. rozpoczęły „grę w inflację” w związku z wejściem w inflacyjną fazę ożywienia gospodarczego. To jest ta nasza „Istotna Zmiana Warunków” na skalę globalną. Jesteśmy dopiero na początku „gry w inflację”.

2. Przez większość inflacyjnej fazy hossy rosną ceny surowców, a ceny akcji ich producentów, producentów półproduktów, producentów energii itd. zachowują się lepiej niż przeciętna rynkowa. W naszych polskich warunkach będzie to oznaczać lepsze niż przeciętna wzrosty spółek w rodzaju KGHM, a w nieco późniejszym momencie także co lepszych spółek węglowych (JSW?; LWB?) gdy cena węgla i KOL.US ETF zaczną wykazywac wyraźniejsze wzrosty

3. Gromadzące się w gospodarce napięcia inflacyjne zmuszą w końcu banki centralne do zaostrzenia polityki monetarnej, co wpierw zahamuje wzrosty cen akcji i odwróci trend wzrostowy na rynku akcji, a następnie w perspektywie następnych kilku miesięcy – zatrzyma wzrosty na rynkach surowców, kończąc ostatecznie hossę. Ale to jeszcze dość daleko przed nami. Na razie mamy zaledwie początek tej fazy hossy.

4. W czasie inflacyjnej fazy zdecydowanie lepiej zachowują się rynki grupy Emerging Markets. Do tego tematu krótko nawiążemy na sam koniec tego wpisu.

5. Inflacyjna faza hossy nie jest równoznaczna z natychmiastowym pojawieniem się inflacji czy hiperinflacji. Inflacja na poziomie konsumenckim (CPI) wykraczająca poza „strefę komfortu” banków centralnych pojawia się w późniejszym etapie inflacyjnej fazy hossy.

6. Jak długo trwa inflacyjna faza hossy na rynkach akcji? Ok. 1-3 lat. To pozwala nam mniej więcej wyznaczyć szczyt obecnej hossy na rynkach akcji na lata 2015-2017. Dla porównania: poprzednia inflacyjna faza hossy trwała w USA ok. 2 lat i zaczęła się ok. połowy 2005 r. (plus minus). Jeden cykl wcześniejsza inflacyjna faza hossy zaczęła się ok. końca 1998 roku i trwała do marca 2000 r.

Na koniec krótki update poprzedniego wpisu.

Mam nadzieję, że teraz moje przekonanie o bliskości solidniejszych wzrostów także na GPW, zaprezentowane poprzednio, staje się bardziej zrozumiałe. Jesteśmy w fazie hossy, w której globalne fundusze dużo chętniej kupują akcje EM. Czy nam się to podoba, czy nie, nadal jesteśmy przez zarządzających funduszami liczeni do tej grupy.

Na WIG20 mamy coraz mniejszą przestrzeń do podjęcia decyzji przez indeks. A biorąc pod uwagę, że miniony tydzień był 144 tygodniem od dna z września 2011 i patrząc na reakcję kontraktów na europejskie indeksy w godzinach wieczornych 27.06.2014 wcale mnie nie zdziwi, jeśli 26-27.06 na WIG20 mieliśmy ważne dno:

Szczyty EUR/PLN (lub dna PLN/EUR, jak kto woli) nadal zdają się wyprzedzać dna na WIG20. Ostatni ruch umacniający EUR wygląda jedynie na korektę w ramach trendu spadkowego, dobrze mieszczącego się w różowych Widłach Andrewsa:

Na koniec 2 przykłady wykresów różnych rynków EM, pokazujące, że coś ważnego zaczyna się tam dziać.

Brazylijski Bovespa:

i rosyjski RTS:

Mamy tu wyraźne wyłamanie górą z niedźwiedzich Wideł Andrewsa, wyprowadzone z dna, powstałego w ważnym punkcie czasowym Greenblatt’a, po dotknięciu mediany. Andrews uczył, ze w takich razach droga najmniejszego oporu jest wzrost.

Kupujący rosyjskie akcje najwyraźniej znali powiedzenie barona Rotschilda „Kupuj, gdy słyszysz huk armat!”, ale akcje te kupowali nie dlatego, że zaczęła się wojna, tylko ze względu na „globalną grę w inflację”. Akcje rosyjskie są postrzegane jako instrumenty silnie związane z ceną ropy i gazu.

Proszę mi podać jeden rozsądny powód, dla którego polski WIG20 nie miałby wkrótce dołączyć do tego, co się dzieje na rynkach EM.

Od razu proszę o wykluczenie sprawy OFE . W funduszach OFE nie siedzą idioci, którzy w jeden dzień zarzucą polski rynek akcjami mordując wszystkie notowania. Oni też chcą sprzedać jak najlepiej i będą to robić w ten sposób!

To taki psychologiczny strach, który może wkrótce dobrze posłużyć do wspinaczki rynku „po ścianie strachu”.

KGHM i energetyka już wyraźnie reagują na „globalną grę w inflację”, chwilowym hamulcowym na razie są banki. Ale wystarczy, że przejdą do korekcyjnych odbić, że o wzrostach nie wspomnę i…

Tak, wiem, że nad rynkami rozwiniętymi wisi widmo większej korekty. Rosyjski rynek też jest silnie wykupiony. Ale intuicja podpowiada mi, że korekcyjne zachowania WIG20 będą bardziej wynikiem mieszanki oddziaływania czynników walutowych i surowcowych, niż ślepym naśladowaniem zachowań rynków rozwiniętych. Oczywiście nie unikniemy spadków, gdy na Zachodzie będą silne spadki. Ale kto powiedział, że korektę na rynkach rozwiniętych, zwłaszcza na początku muszą charakteryzować silne spadki?

Pisane w dniach 28-29.06.2014

Taka rozmaitość zieleni
A każda w chwale
Jedynego kwiatu.

Matsuo Basho (1644-94)